Het belang van waarden in je team

Tijdens de sessie van GoedeMorgenCommissaris stond een fundamenteel thema centraal: de kracht van waarden binnen teams. Onder leiding van Onno Verkuyl gingen Elsemieke Havinga en Sjoerd Marijne in gesprek over hoe gedeelde waarden bijdragen aan teamkracht, samenwerking en succes, zowel in de sport als in de bestuurskamer. De sessie begon met een reflectie op de samenstelling van teams en de afspraken die daarin worden gemaakt. 

Waarden als kompas voor samenwerking

Een team is meer dan een optelsom van individuele kwaliteiten. Havinga benadrukte dat teams functioneren op basis van vaak impliciete gedragsregels: “Ieder team heeft een soort van ongeschreven regel hoe ze met elkaar omgaan. En dat gaat dan. En dan gaat het soms goed. En als het dan onder druk komt, dan gaat het soms helemaal niet meer zo goed”.

Juist in tijden van spanning en verandering blijken gedeelde waarden cruciaal. Ze bieden houvast, maken het mogelijk om elkaar aan te spreken en zorgen voor continuïteit in samenwerking. Commissarissen doen er goed aan om niet alleen te letten op taakverdeling en competenties, maar ook op de onderliggende cultuur en de manier waarop teamleden met elkaar omgaan. “Het is belangrijk om te vragen: kun je ons vertellen hoe jullie met elkaar werken en langs welke waarden dat gebeurt?” stelde Havinga.

Cultuurverandering in de praktijk: het Indiase hockeyteam

Marijne deelde zijn ervaring met het Indiase dameshockeyteam, dat onder zijn leiding transformeerde van een groep individualisten tot een hecht collectief. De context was uitdagend: het team kwam uit een cultuur waarin sport een middel was om aan armoede te ontsnappen en individuele prestaties golden als toegang tot betere kansen. “Ik had een spits die was altijd maar bezig om voor haarzelf doelpunten te scoren. Maar ik heb ze geleerd: je hebt elkaar nodig om je individuele doel te behalen”.

Door het inzetten van persoonlijkheidstesten kreeg Marijne inzicht in de drijfveren van zijn spelers. Dit stelde hem in staat om hen op maat te begeleiden en hun kwaliteiten optimaal te benutten. Want het gaat niet alleen om iemands talent en wat diegene kan, maar ook om hoe diegene is. Hij benadrukte het belang van cultuurbewakers binnen het team – spelers die de afgesproken waarden actief uitdragen en anderen daarin meenemen. “Ik geloof heilig in cultuurbewakers. Dat zijn degenen die het verschil maken met je team,” aldus Marijne. Havinga vulde aan: “Dat voorbeeldgedrag mag je als commissaris van je bestuur ook eisen”.

Een treffend voorbeeld was een strategisch sterke speelster die hij inzette als tactisch vertaler binnen het team. Haar rol groeide uit tot een sleutelfiguur in de communicatie en besluitvorming op het veld. “Zij begreep het spel en kon het overbrengen. Dat leidde tot vertrouwen en snelle schakeling in cruciale momenten”.

De rol van de toezichthouder: bevragen, stimuleren en bewaken

Waarden zijn geen statisch gegeven. Ze moeten regelmatig worden herijkt, zeker bij veranderingen in het team of de organisatiecontext. Het is dus niet zo dat de waarden worden bepaald en vervolgens altijd zo moeten blijven. Havinga benadrukt dat het goed is als die waarden iets organisch zijn.

In de bestuurskamer is de rol van de toezichthouder vergelijkbaar met die van een coach. Havinga pleitte voor actieve betrokkenheid bij de teamcultuur. Je blijven kijken naar je eigen raad: Passen de waarden nog bij de huidige teamsamenstelling? Werkt het nog? En je moet daar als commissaris of toezichthouder ook op bevragen bij je bestuurders. Checken zij wel regelmatig in op de teamcultuur? En is verstandig om dat eens samen te doen?

Ook in haar rol als toezichthouder bij de KNVB ziet zij het belang van collegialiteit en open communicatie als kernwaarden. “We informeren elkaar altijd en komen bij elkaar op de lijn als er iets is. Dat werkt,” zei ze over de raad van commissarissen.

Feedback, voorbeeldgedrag en eigenaarschap

Een belangrijk aspect van teamwaarden is het geven van feedback. In India was dit aanvankelijk lastig door cultuurverschillen en hiërarchische verhoudingen. “De coach is de baas. Als ik zei: deze muur is zwart, dan zeiden ze: yes sir,” vertelde Marijne. Toch wist hij eigenaarschap te stimuleren door het belang van gezamenlijke doelen te benadrukken en feedback te koppelen aan afgesproken waarden.

Waarden als strategisch instrument

De sessie maakte duidelijk dat waarden geen bijzaak zijn, maar een strategisch instrument voor succes. Of het nu gaat om sport, bedrijfsleven of toezicht: wie investeert in het kennen van elkaar en het expliciet maken van gedeelde waarden, bouwt aan een team dat onder druk blijft functioneren. De oproep aan commissarissen is helder: neem de tijd om met het bestuur te reflecteren op de waarden die het team dragen: bevraag, stimuleer en bewaak.