De toekomst van de accountancy

Na jaren van schandalen, gedoe en gerommel in de accountancywereld, stelde toenmalig minister Hoekstra de Commissie Toekomst Accountancy in. Het doel: het verbeteren van het vertrouwen in en de kwaliteit van de branche. Op aanbevelen van de commissie zijn er kwartiermakers aangesteld om veranderingen in te zetten. Chris Fonteijn is een van hen. In GoedeMorgenCommissaris geeft hij tekst en uitleg over de staat van accountancy en de noodzakelijke veranderingen.

Kwaliteitsindicatoren

Als kwartiermaker heeft Fonteijn de opdracht aan de slag te gaan een aantal algemene thema’s die invloed hebben op de kwaliteit van de wettelijke controle zoals cultuur, innovatie en educatie. Daarnaast liggen er concrete opdrachten op tafel die voortkomen uit de – bijna ironische – vaststelling van de commissie dat er weinig bekend is over accountancysector zelf. Om dit te verbeteren zijn er 12 kwaliteitsindicatoren opgesteld waarover kantoren moeten rapporteren. Een moeilijke exercitie, en bovendien vrij uniek in de wereld. Het resultaat is een overzichtelijk publiek dashboard waarmee het mogelijk is om indicatoren zoals opleiding, innovatie en klachtenafhandeling in te zien en te vergelijken.

Structuurmaatregelen

De perceptie bestaat dat de onafhankelijkheid van de accountant afneemt onder druk van bijvoorbeeld de cliënt of andere belanghebbenden. De Commissie Toekomst Accountancy heeft gesteld dat er mogelijkheden zijn voor verbetering, maar bood geen wetenschappelijk bewijs. Daarom zijn er een aantal studies opgezet naar structuurmaatregelen. Deze gaan over joint audits, audit only, intermediairs en partnermodellen. Over de uitkomsten van deze studies wordt gerapporteerd.

Cultuur

In hoeverre zorgt de cultuur binnen de kantoren voor afname van kwaliteit? Een vaststelling is dat de tone at the top over het algemeen goed is. Lager in de organisatie worden de problemen groter. Hier lijdt de cultuur onder de druk van tijd en budget waar (lijn)management mee te maken heeft. Hoewel cultuurveranderingen vaak stranden in deze lagen van organisaties, is er ook verbetering zichtbaar. Zo geven jongere medewerkers aan dat er bijvoorbeeld meer ruimte is voor het aankaarten van misstanden.

Visie van de commissaris

Vincent Moolenaar is als commissaris op meerdere manier bij dit onderwerp betrokken. Hij is commissaris bij Deloitte en voorzitter van audit commissies bij andere ondernemingen. Hij stelt dat het werk van de kwartiermakers een geschenk is. Vanuit de NBA werd in 2014 een eerste goede stap gezet met 53 verbetermaatregelen, maar in praktijk blijken sommige dossiers weerbarstig. Moolenaar ziet problemen op het vlak van arbeidsmarktkrapte in relatie tot werkdruk en de afname van kantoren die bijvoorbeeld organisaties van openbaar belang kunnen auditen. Ondernemingen ondervinden vaker problemen met het vinden van een passende accountant. Ondertussen gaat er ook veel goed in de branche. Moolenaar geeft aan dat de uitkomsten van inspecties van de AFM betere resultaten laten zien dan 8 jaar terug. Ook is de scheiding tussen controle en advies in Nederland goed op orde, zeker bij de organisaties van openbaar belang. Het is van belang dat de sector zich verantwoordt naar de samenleving. En hoewel de regelgeving de komende jaren nog zal toenemen, ligt de sleutel tot duurzame verbetering bij de cultuurverandering in de sector.