Na decennia van emancipatie, groeiende welvaart en relatieve politieke rust, verdelen kwesties als klimaatverandering, stikstof en migratie ons tot op het bot. De toeslagenaffaire en de gaskwestie schaadden bovendien het vertrouwen in de politiek. Hiermee komt de democratie onder druk te staan. Moeten wij als commissarissen daar iets mee? En zo ja, wat dan? We bespreken het met Joris Backer, voormalig lid Eerste Kamer, toezichthouder en adviseur. In zijn recent verschenen boek ‘Over de democratie in Nederland’ onderzoekt hij het Nederlandse politieke landschap met al zijn actoren, waaronder ook de toezichthouder.

In een tijd waarin de principes van democratie onder druk staan, biedt Joris Backer in zijn boek ‘Over de democratie in Nederland’ een noodzakelijke bijdrage aan het debat over de toekomst en veerkracht van onze democratische instellingen. Hij bekijkt de democratie door de lens van zeven deugden en biedt daarmee een vernieuwende kijk in hoe we als samenleving en individuen onze democratie kunnen versterken. Geïnspireerd door de observaties van Alexis de Tocqueville stelt Backer dat een succesvolle democratie niet enkel rust op institutionele fundamenten, maar vooral op de morele en ethische kwaliteiten van haar burgers en leiders. Deze benadering onderstreept het belang van persoonlijke integriteit, maatschappelijke verantwoordelijkheid en gemeenschappelijke waarden als hoekstenen van een gezonde democratie.

De duurzame democratie

De zeven deugden die Backer beschrijft – waaronder veerkracht, solidariteit, en rechtvaardigheid – zijn essentieel voor het onderhoud en de ontwikkeling van democratische samenlevingen. Ze vormen een raamwerk waarmee individuen en collectieven kunnen reflecteren op hun bijdrage aan het publieke goed. Het is een middel om actief bij te dragen aan de opbouw van een inclusieve en rechtvaardige gemeenschap, waarbij er verder gekeken wordt dan kortetermijnbelangen.

Ook sectoren als het onderwijs en het bedrijfsleven hebben een rol in het ondersteunen en bevorderen van democratische waarden. Ze hebben de unieke mogelijkheid om ethisch leiderschap te cultiveren en bij te dragen aan sociale rechtvaardigheid. Het erkennen van deze rol is cruciaal voor het versterken van het democratisch weefsel en het waarborgen van een toekomst waarin alle burgers gelijke kansen en rechten hebben.

Veerkracht en optimisme

Ondanks de vele uitdagingen waar democratieën wereldwijd voor staan, waaronder politieke polarisatie en de invloed van desinformatie, is er ruimte voor optimisme gebaseerd op het vertrouwen in de veerkracht van democratische instellingen en de kracht van collectieve actie en ethisch leiderschap. De democratie is een levend systeem dat kan groeien en zich kan aanpassen aan nieuwe uitdagingen. Dat gaat echter niet vanzelf. Alle leden van de samenleving dienen actief deel te nemen aan het democratische proces. Deze betrokkenheid gaat verder dan stemmen alleen; het omvat ook maatschappelijke inzet, kritisch denken en de bereidheid om voor gedeelde waarden op te komen. Het is deze actieve betrokkenheid die de basis vormt voor een dynamische en veerkrachtige democratie.

Voor meer informatie over ons wekelijks actualiteitenprogramma GoedeMorgenCommissaris zie hier.