Welke bijdrage kan systeemdenken bieden binnen organisaties en de bredere samenleving? Wat zijn de voordelen van het doorzien van systemen als geheel in plaats van alleen te focussen op individuele onderdelen of symptomen? We bespraken het in GoedeMorgenCommissaris met Ebel Kemeling, filosoof, voormalig strategieadviseur, commissaris, strandtenthouder én schrijver van het boek ‘Het omgekeerde is ook waar’.

Deel van het geheel

Vaak zijn mensen in hun benadering van problemen gefocust op symptomen en reductie, wat hen kan afleiden van het grotere geheel met de bijbehorende onderlinge relaties en gedragingen. Hetzelfde geldt binnen organisaties: in plaats van alleen naar de afzonderlijke onderdelen te kijken, zoals afdelingen of individuele medewerkers, is het van cruciaal belang om het systeem als geheel te begrijpen en te analyseren. Systeemdenken is een manier om dit te doen. Neem het voorbeeld van een grote organisatie die worstelde met de CEO-positie. Het bleek niet alleen om de kwalificaties van de CEO te gaan, maar ook om de dynamiek binnen de Raad van Commissarissen en hoe deze het functioneren van de organisatie beïnvloedde. De sleutel lag niet alleen het individu, maar bij de bredere context waarin deze zich moest bewegen.

Denkers

Ebel Kemeling, met een achtergrond in duurzaamheid en strategie, schreef zijn boek ‘Het omgekeerde is ook waar’ met het doel om complexe ideeën toegankelijk te maken. Het boek is niet alleen theoretisch, maar biedt ook praktische implicaties voor lezers, vooral in de context van systeemdenken. Verschillende denkers zijn belangrijk geweest in de ontwikkeling van systeemdenken, zoals Arthur Kussler en Donella Meadows. Kussler’s concept van de “holon” suggereert dat alle systemen zowel geheel als deel zijn. Dit idee benadrukt dat om een probleem te begrijpen, men naar zowel de individuele onderdelen als het grotere geheel moet kijken. Donella Meadows’ draagt bij met werk over systeemdenken en de concepten van leverage points. Leverage points zijn de plekken waar kleine veranderingen in een systeem grote impact kunnen hebben. Dit idee is cruciaal voor commissarissen en leiders, omdat het hen helpt te begrijpen waar ze het meest effectief kunnen ingrijpen om positieve veranderingen teweeg te brengen.

Entropie

Een ander belangrijk concept is dat van entropie, geïntroduceerd door de natuurkundige Erwin Schrödinger. Entropie beschrijft de neiging van systemen om naar een minder geordende staat te evolueren. Dit is van toepassing op de uitdagingen waarmee moderne samenlevingen worden geconfronteerd. Systemen betalen altijd een prijs voor complexiteit en deze prijs wordt vaak afgewenteld op de meest kwetsbaren in de samenleving. Dit benadrukt de noodzaak voor leiders om zich bewust te zijn van de bredere maatschappelijke implicaties van hun beslissingen.

Voor meer informatie over ons wekelijks actualiteitenprogramma GoedeMorgenCommissaris zie hier.